A. i K. Żabierkowie: Pierwszy bohater z 303 Dywizjonu Myśliwskiego

Lato 1940 roku przyniosło początek walk nazwanych następnie powietrzną bitwą o Anglię. W walkach tych wyróżnili się polscy piloci, którzy wsławili imię polskiego lotnika z wielkim oddaniem walczącego w sprawie zwycięstwa aliantów. Jednak o włączeniu do działań najbardziej znanego polskiego dywizjonu myśliwskiego 303 zadecydował przypadek. Dziś przybliżymy Państwu postać pierwszego pilota, który otworzył listę zwycięstw dywizjonu 303.

Ludwik Witold Paszkiewicz, bo o nim mowa, urodził się 21 października 1907 roku w miejscowości Wola Gałęzowska (powiat lubelski). W maju 1925 roku zdał maturę, po czym przez dwa lata studiował na Politechnice Warszawskiej (1925-1927), a następnie Politechnice Lwowskiej (1928-1931)[1]. 15 sierpnia 1931 roku rozpoczął swoją przygodę z wojskiem polskim. Przez miesiąc przebywał w baonie podchorążych rezerwy piechoty nr 5a, po czym został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa. W połowie sierpnia 1934 roku rozpoczął służbę jako pilot 1 pułku lotniczego w 12 eskadrze liniowej[2]. Doceniając talenty młodego pilota, skierowano go na Wyższy Kurs Pilotażu w Grudziądzu, jaki odbył w okresie od 20 kwietnia do 15 sierpnia 1936 roku. Po zakończonym kursie objął obowiązki pilota instruktora w 1 pułku lotniczym. Ostatnie lata przed wojną spędził jako pilot i oficer techniczny w 122 eskadrze myśliwskiej[3].

W kampanii polskiej w 1939 roku nie brał udziału, jak sam zapisał w sprawozdaniu: dn. 27.VIII.39 wyjechałem z Polski do Francji, jako członek komisji użytkowania samolotów Morane 406. Przybyłem do Francji 29.VIII.39. Po ukończeniu kursu użytkowania Morana zostałem wysłany do Anglji dla wykonania przelotu do Polski na samolocie typu Farrey Battle. (…) W Anglji przebywałem do dnia 8.IX.39 oczekując na tworzenie się naszych jednostek. Dn. 8.IX.39 przybyłem do Paryża[4].

W czasie kampanii francuskiej 1940 roku porucznik Ludwik Paszkiewicz stanął na czele klucza myśliwskiego utworzonego w bazie Lyon-Bron. Przydzielony został do francuskiego dywizjonu GCII/8 . W czasie działań bojowych klucz porucznika Paszkiewicza działał, m.in. w obronie Paryża, Hawru i Cherbourga. Po przeniesieniu na lotnisko w Deauville polskie myśliwce angażowane były do osłony bombowców i ataków na kolumny pancerne niemieckie w rejonie Cherbourga i Nantes[1]. Porucznik Paszkiewicz ewakuował się na Wyspy Brytyjskie z portu La Rochelle na pokładzie polskiego statku Robur III w dniu 21 czerwca 1940 roku[2].

Po przybyciu do Anglii wszedł do pierwszego składu utworzonego 15 lipca 1940 roku 303 Dywizjonu Myśliwskiego Warszawskiego. Zajął w nim miejsce dowódcy eskadry B w miejsce kapitana Opulskiego[3]. W czasie lotu treningowego dnia 30 sierpnia 1940 roku Paszkiewicz odłączył się od formacji i w rejonie miasta St. Albans zestrzelił niemiecki samolot, otwierając tym samym konto 303 Dywizjonu[4]. Dotychczas w literaturze uznawano, że zestrzelenie to dotyczyło Dorniera Do-17. Tymczasem tego dnia Luftwaffe straciło tylko 4 samoloty tego typu (jeden rozbił się w Bilbao w Hiszpanii, jeden został zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą nad Szkocją, jeden rozbił się w miejscowości Brugge, a czwarty padł ofiarą 66 Dywizjonu RAF nad Norfolk). Rozwiązanie przyszło dopiero w 1982 roku, kiedy właściciel farmy Barley Beans, położonej kilka kilometrów na północ od St. Albans, wykopał szczątki samolotu niemieckiego. Był to Messerschmitt 110 C. Dzięki oznaczeniom na resztach samolotu okazało się, że pochodził on z 4./ZG 76. Myśliwiec ten został zestrzelony właśnie 30 sierpnia między godziną 16.30 a 17.00[5].

Porucznik Paszkiewicz, walcząc w pierwszej linii z niemieckim wrogiem, złożył na ołtarzu Ojczyzny najwyższą ofiarę. W dniu 27 września 1940 roku, uczestnicząc w powietrznej walce na południe od Londynu na samolocie Hawker „Hurricane” nr L 1696, zginął śmiercią lotnika. Jego samolot w płomieniach spadł na ziemię koło miejscowości Borough Green (Wrotham). Paszkiewicz został pochowany na cmentarzu w Northwood[6].  Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy nr 0831 i mianowany na stopień kapitana[7]. Łącznie zestrzelił 6 niemieckich samolotów[8].

Jego żona Maria, z domu Piwnicka, w czasie kampanii polskiej 1939 r. zorganizowała szpital polowy PCK dla rannych żołnierzy i cywilnych w majątku swoich rodziców pod Kutnem. W roku 1941, jako żona polskiego oficera, została aresztowana. Zwolniona dzięki staraniom zarządcy gospodarstwa rolnego, w którym pracowała jako inżynier rolnik. W tym samym roku zmarło ich dziecko na dyfteryt.

Marii Paszkiewiczównie, jako sanitariuszce, udało się przeżyć Powstanie Warszawskie[1]. O śmierci męża dowiedziała się dopiero w marcu 1946 roku. Kilka lat później (1960) wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Szymanowie, przyjmując imię Augustyna. Zmarła w roku 1995[2]. Wyraziła życzenie, aby nad jej trumną odczytano fragment z książki Olgierda Terleckiego pt. Najkrótsza historia II wojny światowej, opisujący bohaterską śmierć jej męża w bitwie o Wielką Brytanię w 1940 roku[3].

W tym roku na ekrany kin wchodzą dwa filmy związane z losami pilotów 303 Dywizjonu. Warto więc z tej okazji nie tylko obejrzeć filmy lecz również sięgnąć do pozycji A. Fiedlera „Dywizjon 303”, aby poznać wspaniałe opisy przeżyć tych, którzy tworzyli historię polskich myśliwskich skrzydeł.

[1] Karta ewidencyjna Ludwika Paszkiewicza, Archiwum Główne Sióstr Niepokalanek Szymanów, sygn. C II.

[2] Przebieg służby wojskowej Ludwika Paszkiewicza, Instytut im. W. Sikorskiego w Londynie, sygn. LOT.A.IV.1.

[3] Przebieg służby wojskowej Ludwika Paszkiewicza, Instytut im. W. Sikorskiego w Londynie, sygn. LOT.A.IV.1.

[4] Sprawozdanie z ostatniego okresu służby wojskowej złożone przez Ludwika Paszkiewicza, Instytut im. W.Sikorskiego, sygn. LOT.A.IV.1.

[5] J. Zuziak, Wojsko Polskie we Francji 1939-1940, Warszawa 2013, s. 280-281.

[6] B. Belcarz, Polskie lotnictwo we Francji, Sandomierz 2002, s. 176.

[7] W. Król, Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Warszawa 1976, s. 126-127.

[8] O. Cumft, H. K. Kujawa, Księga lotników polskich poległych zmarłych i zaginionych 1939-1946, Warszawa 1989, s. 427.

[9] J. Kutzner, 303. Dywizjon Myśliwski w bitwie o Wielką Brytanię, Warszawa 2010, s. 29-31.

[10] O. Cumft, H. K. Kujawa, dz. cyt., s. 427.

[11] J. Kutzner, dz. cyt., s. 30.

[12] O. Cumft, H. K. Kujawa, dz. cyt., s. 427.

Przeczytaj też:

A. i K. Żabierkowie: Jan Raszewski – zapomniany bohater I wojny światowej