A. i K. Żabierkowie: W obronie honoru Polski w nocnej straży na brytyjskim niebie. 307 Dywizjon Lwowskich Puchaczy

W okresie II wojny światowej wbrew niemieckiej propagandzie polskie lotnictwo walczyło nie tylko w czasie kampanii polskiej 1939 roku wykonując loty nawet początkiem października¹ a przez cały okres jej trwania. Do panteonu wybitnych naszych lotników wpisali się m.in. Stanisław Skalski, Witold Urbanowicz czy też Jan Zumbach. Piloci Ci tak jak i ich koledzy tworzyli polskie siły powietrzne grupując się w poszczególne dywizjony. Jednym z takich dywizjonów był 307 Dywizjon Lwowskich Puhaczy²

Dywizjon 307 został sformowany 24 sierpnia 1940 r. w Blackpool (Wielka Brytania). Początkowo jego personel stanowili lotnicy z 5 (Lida i Wilno) i 6 (Lwów) pułku lotniczego, jednak w wyniku braku możliwości uzupełnień z tych pułków, w późniejszym okresie dywizjon uzupełniany był lotnikami pochodzących z innych pułków przedwojennej Polski.

Na swoje motto polscy lotnicy wybrali łacińską sentencję Lwowa – ”Semper Fidelis” (zawsze wierny), a ich odznaką stał się puhacz o zielonych oczach, siedzący na kadłubie samolotu, umieszczony na tle półksiężyca i liczby 307³.

W nocy z 11 na 12 kwietnia 1941 r. Dywizjon zapisał swoje pierwsze zestrzelenie: załoga w składzie: sierżant pilot Kazimierz Jankowiak i sierżant strzelec Józef Lipiński zestrzelili niemiecki samolot He-111, który rozbił się 35 mil na południe od Bristolu. 

W nocy z 3 na 4 maja 1942 r. na angielskie miasto Exeter niemieckie Luftwaffe skierowało duże zgrupowanie bombowców, mających dokonać nalotu na miasto. W jego obronie podczas nocnej walki dywizjon zestrzelił 4 samoloty wroga. Dwa samoloty zestrzeliła załoga sierżanta pilota Illaszewicza i podporucznika radio-nawigatora Lissowskiego, po jednym z załogi porucznika pilota Neydera i sierżanta radionawigatora Woźnego oraz porucznika pilota Andrzejewskiego i sierżanta radio-nawigatora Kaliszewskiego. Było to wspaniałe zwycięstwo nocnego dywizjonu, potwierdzające jego wysokie wyszkolenie i ofiarną służbę.

O wielkim patriotyzmie polskich lotników świadczyć może list jaki w Kronice tego dywizjonu pozostał po jednym z jego dowódców: kapitanie pilocie Janie Michałowskim. List ten napisany 1940 roku do najbliższych stanowił swoisty testament moralny polskiego lotnika. W swoim liście Michałowski pisał:

Piszę, bo wierzę, że na tych kilka słów od Waszego Janka czekacie z utęsknieniem i że je kiedyś dostaniecie! (…) Dzisiaj jednakże jeszcze jesteśmy b.daleko od ostatecznego celu, dla którego porzuciliśmy wszystko, co nam było Najdroższym! Cel ten to Wolna i Niepodległa Ojczyzna! To jedno Najukochańsi moi, co stanęło ponad Wami, co kazało Nam pójść w daleki świat i walczyć aż do zwycięstwa! Za Nią i dla Niej walcząc o Was myślę, bo jesteście Jej cząstką. Jej wolność jest Waszą wolnością, a Jej dobrobyt i szczęście, powinno być Waszym udziałem! Dla tej idei i tą myślą ożywieni, wielu ludzi oddało swe życie, a wielu oddać jest gotowe! Wśród szeregu tych, do oddania życia gotowych dziś jeszcze, jest Wasz Janek. Jestem i trwam z myślą o Was dalekich, trwam i tęsknię jak tysiące tych Polaków, którzy dawno przed Nami bili się o tą samą Polskę, bili się,tęsknili i ginęli, nie oglądając nigdy dzieła, które wyrosło z ich krwi! Chcę być takim, jakimi byli Najlepsi Synowie Ojczyzny, których kości spoczywają na cmentarzach całego świata! Chcę i muszę spełnić swój żołnierski i obywatelski obowiązek! (…) Pamiętajcie, że tylko ludzie silni i zdecydowani, świadomi nie tylko obowiązków ale i praw, potrafią utrzymać się w życiu na odpowiednim poziomie (…) Dla siebie nie pragnę nic więcej poza modlitwą i wspomnieniem⁴.

Rok 1942 zapisał się również w Kronice Dywizjonu dwoma ważnymi wydarzeniami jakie miały miejsce 15 listopada. Tego dnia o świcie w kaplicy dywizjonu nastąpiło uroczyste przekazanie sztandaru Polskich Sił Powietrznych⁵ dla 307 Dywizjonu przez poczet sztandarowy 306 Dywizjonu. Tego samego dnia Polski Dywizjon wziął udział uroczystościach na placu przed katedrą exeterską. Polski Dywizjon wręczył miastu w którym spędzał wówczas wojenne miesiące walk polską flagę. Wydarzenie to było pierwszym tego typu, gdyż dotychczas żadne brytyjskie miasto nie otrzymało takiego wyróżnienia⁶.

W 7 marca 1945 roku Dywizjon zapisał ostatnie zwycięstwo na swoim koncie. Tego dnia załoga w składzie kapitan pilot Czesław Tarkowski i radio-nawigator flying oficer K. Taylor w rejonie Bonn dokonała zestrzelenia niemieckiego Ju-88. Dywizjon został rozwiązany 2 stycznia 1947 r. Działania wojenne doprowadziły do utraty 28 pilotów i 26 strzelców pokładowych oraz radio-nawigatorów. W tym czasie dywizjon wykonał 3879 lotów bojowych w czasie 9057 godzin. Zestrzelił na pewno 30 i ¾, prawdopodobnie 7 i uszkodził 17 samolotów w walce⁷.

Obecnie pamięć o tym zapomnianym polskim dywizjonie jest przywracana dzięki polsko-brytyjskiej organizacji 307 SQUADRON PROJECT. W ubiegłym roku, dzięki zaangażowaniu i podjętym wysiłkom udało, się wspomnianej organizacji przeprowadzić uroczyste obchody w mieście Exeter, połączone z odsłonięciem tablicy w tamtejszej katedrze, poświęconej lotnikom tego dywizjonu.

Apelujemy do wszystkich odbiorców tego tekstu, jeśli mają w swoich rodzinach przodków walczących w tym dywizjonie i chcą włączyć się w popularyzację dywizjonu 307 o kontakt ze wspomnianą organizacją pod adresem [email protected] . Jednocześnie zgodnie z prośbą wyrażoną przez samych lotników w swoim hymnie:

To nie jest ważne czy wrócimy
Krzyż dadzą czy postawią gdzieś
Byle do kraju i rodziny dotarła o zwycięstwie wieść⁸

Przedstawiamy historię tego wspaniałego polskiego dywizjonu mając nadzieję, że wartości za jakie gotowi byli oni oddać życie nigdy nie zaginą w Naszej Ojczyźnie.