Historia Wielkiej Polski – CZERWIEC. Katyń I RP, polskie Termopile, Poznań ’56 i Romek Strzałkowski…

Czerwiec jest miesiącem, w którym większość osób myślami zaczyna już okres wakacyjnych urlopów. Mimo to nie zapominajmy, że to miesiąc, w którym w historii Polski zapisane zostały wspaniałe wydarzenia i także krwawe karty potwierdzające, że Polska historia pełna jest tragicznych wydarzeń, będących konsekwencją relacji z sąsiadami.

1 i 2 czerwca 1652 roku stały się swoistym „Katyniem I Rzeczypospolitej” poprzez wydarzenia, jakie rozegrały się po bitwie pod Batohem. Dowodzący polskimi oddziałami hetman Kalinowski miał za zadanie pokrzyżować plany Bohdana Chmielnickiego, który zamierzał przejść do Mołdawii w celu oderwania jej od sojuszu z Rzeczpospolitą i doprowadzenia do ślubu własnego syna z córką tamtejszego hospodara.

W wyniku decyzji Chmielnickiego 3500 żołnierzy polskich, będących doborowymi oddziałami, jakie posiadała Rzeczpospolita, a którzy trafili do niewoli, zostali zamordowani. Według relacji z tamtego okresu (…) jeńców polskich odkupił Chmielnicki za 30 tysięcy czerwonych złotych i potem najdziksza z ord tatarskich, nogajska, niegdyś kantemirowa, przez całe trzy dni ścinała Polaków pod namiotem Chmielnickiego. Tak zginął Marek Sobieski¹. Tragedia ta była nie tylko klęską militarną, stanowiła ona również wielki cios dla Rzeczypospolitej, gdyż w bitwie tej (…) poległ kwiat młodzieży szlacheckiej i mnóstwo znamienitych i doświadczonych oficerów², nie w walce lecz jako jeńcy Chmielnickiego. W roku 2002 na Ukrainie została emitowana moneta jubileuszowa upamiętniająca bitwę pod Batohem, która zakończyła się mordem jeńców wojennych³.

Wspaniałe zwycięstwo armii polskiej pod Wiedniem (1863) nie zakończyło walk polsko-tureckich, których kolejnym etapem były polskie aspiracje do Mołdawii. W tym okresie również polskie granice południowo-wschodnie były nękane przez najazdy tatarskie. Jeden z takich najazdów w roku 1694 przeszedł do militarnej historii Polski dzięki bitwie pod Hodowem, jaka się wówczas rozegrała.

11 czerwca 1694 roku chorągwie pancerne i husarskie w liczbie około 400 osób napotkały oddział tatarski, z którym rozpoczęły walkę konną rozganiając tatarski oddział w liczbie około 600 osób. Wówczas jednak strona polska zdała sobie sprawę, że rozpoczęła walki przeciwko przeważającym siłom Tatarów Gazy Gereja obliczanych na około 40 tysięcy wojowników. Nie mając wyjścia, polska jazda zeszła z koni i rozpoczęła walki w oparciu o wieś Hodów. Dzięki wykorzystaniu gęsto stawianych płotów i chałup chłopskich, oddział koronny bronił się przez sześć godzin przed około sto razy liczniejszym przeciwnikiem. Ostatecznie Tatarzy wycofali się, rezygnując z dalszej walki i najazdu. Bitwa pod Hodowem, w której polskie oddziały jazdy stawiły zwycięski opór tatarskim najeźdźcom stała się symbolicznymi Termopolami polskimi, jednak ze zwycięstwem dla Polaków. Na pamiątkę bitwy Król Jan Sobieski kazał wystawić pomnik, który jeszcze w roku 1887, jak informowała „Gazeta Toruńska”, był dobrze zachowany (…) w kształcie piramidy z następującym napisem : Bogu Najwyższemu na chwałę, Potomności na pamiątkę, Bohaterom polskim na przykład, wrogom ojczyzny na hańbę⁴.

Koniec czerwca to również pamiątka wydarzeń z Poznania w roku 1956. Doszło wówczas w stolicy Wielkopolski do pierwszego w PRL-u strajku generalnego, który został krwawo stłumiono przez komunistyczny reżim. Strajki wywołane zostały niezadowoleniem robotników poznańskich zakładów z pobierania przez okres 3 lat podatku od osób więcej zarabiających. 28 czerwca doszło do wystąpień robotników. Przeciwko strajkującym robotnikom władze w Polsce wyprowadziły wojsko, które spacyfikowało demonstrantów. W toku walk zginęło około 70 osób cywilnych (dane w tej kwestii są różne). Wśród ofiar znalazł się również Romek Strzałkowski – uczeń VII klasy Szkoły Podstawowej. Koszula, którą miał na sobie Romek jest od kilkunastu lat w zbiorach Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego w Licheniu Starym⁵.

Wspomniane wydarzenia są tylko nielicznymi, jakie wydarzyły się w czerwcu i są związane z historią Polski. Zachęcamy wszystkich czytelników do podawania swoich propozycji wydarzeń z historii naszej Ojczyzny, jakie rozegrały się w czerwcu. Apelujemy o stworzenie kalendarium Historii Polski, zawierającej chwalebne karty, lecz również i te tragiczne naszej kochanej Ojczyzny.